สุภาษิต เอาชนะ ใจ ตนเอง
สุภาษิต เอาชนะ ใจ ตนเอง
อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย.
อัด-ตา, หะ-เว, ชิ-ตัง, ไส-โย
“ชนะตนนั่นเป็นดี”
กล่าวถึงความมีชัย
ความมีชัยเป็นสิ่งที่หอมหวาน เย้ายวน เชิญชวนให้เผลอไผล ชัยทำให้สุขใจ ผ่องใส ครื้นเครง เบิกบานจิต ความมีชัย เพียงคิดก็แฮปปี้ขึ้นมาโดยทันที
ปกติบุคคลทั้งหลายแหล่ในโลกนี้ ย่อมมุ่งมาดปรารถนาเป็นอย่างมากที่จะมีชัยชนะเหนือผู้อื่น ไม่ว่าจะเป็นความชนะในด้านใดก็ตามที อย่างเช่น ชนะสำหรับเพื่อการแข่งกีฬา ชนะสำหรับการชิงชัยด้านธุรกิจ ชนะเหล่าอมิตรศรัสวย ฯลฯ
มันเป็นปกติของคน เป็นความปรารถนาขั้นต้นของคน เพราะว่าเมื่อมีชัยชนะ หรือมีความคิดว่าตนเองมีชัยชนะเหนือผู้อื่น ย่อมจะกำเนิดความภูมิใจขึ้นมา มีความครึ้มใจกระยิ้มกระย่องขึ้นมา มีความคิดว่าตนเองนั้นเหนือกว่าผู้อื่น
แต่ว่าถ้าหากพ่าย หรือคิดว่าตนเองพ่าย ย่อมจะมีความเศร้าใจ เป็นทุกข์หัวใจ มีความหมดหวังจิตใจตามมาจริงแท้แน่นอน
โดยเหตุนี้ โดยธรรมชาติของผู้คนแล้ว ต้องการของทุกคนความมีชัย อยากชนะบุคคลอื่น
ชนะตนนั่นแหละเป็นดี
ทุกๆคนมัวแต่คาดหมายจะชนะคนอื่นๆ ซึ่งเป็นการชนะข้างนอก เป็นการชนะที่ไม่ยืนยง เป็นชัยที่ก่อความสบายให้ได้เพียงแต่เป็นบางครั้ง เป็นความมีชัยที่สร้างความสำราญให้ข้างหนึ่งแต่ว่าสร้างความทุกข์ใจให้อีกข้างหนึ่ง
แต่ว่าจะมีสักกี่ผู้ที่ไตร่ตรองมองเห็นความเป็นจริงข้อนี้ ความเป็นจริงที่ว่า ชัยข้างนอกหรือความมีชัยทางโลกนั้น เป็นสิ่งที่ไม่จีรัง ช่วงสั้นๆ เป็นบางครั้งบางคราว
ในทางศาสนาพุทธ องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพระพุทธทรงสอนไว้ว่า “อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย” ชนะตนนั่นแหละเป็นดี
คำว่า “ชนะตน” คือ ชนะจิตใจตัวเอง ชนะกิเลสที่หลอกให้โลภ ให้โกรธ ให้หลง เพราะเหตุว่าโดยทั่วไป มนุษย์เราแพ้กิเลสอยู่เสมอเวลา
ในช่วงเวลาที่พวกเราเอาชนะสำหรับในการแข่งกีฬา พวกเราพอใจ แม้กระนั้นพวกเราหารู้ไม่ว่า พวกเรากำลังพ่ายให้กับความหลง
ในเวลาที่พวกเราชนะคู่ปรปักษ์ทางธุรกิจ พวกเรากริ่มกระยิ้มกระย่อง แต่ว่าพวกเราหารู้ไม่ว่า พวกเรากำลังพ่ายให้กับความโลภละโมบ
ความมีชัยเหนือศรังามคู่ต่อสู้
ในระหว่างที่พวกเราได้ความมีชัยจากการสู้รบตบมือกับศรังามคู่ต่อสู้ พวกเราหนำใจ แม้กระนั้นพวกเราหารู้ไม่ว่า พวกเรากำลังพ่ายให้กับความขุ่นเคือง
จะมองเห็นได้ว่า ความมีชัยข้างนอก หรือความมีชัยในทางโลก ไม่ว่าพวกเราจะชนะอะไร ชนะผู้ใด ชนะในเรื่องใดก็ตาม พวกเรายังพ่ายให้กับกิเลสอยู่เสมอเวลา
ด้วยเหตุนี้ การชนะข้างนอกนั้นก็เลยถือได้ว่าชัยที่ไม่เลิศอะไร เป็นแต่เพียงการแก่งแย่งชิงดีกันตามกระแสโลกแค่นั้น ชนะแล้วหลังจากนั้นก็กลับแพ้ได้ ไม่แน่นอน
แต่ว่าการชนะหัวใจตนเอง หรือการชนะกิเลสที่ล้อมจิตใจของพวกเรานี่สิ ถึงจะถือได้ว่าชัยที่ดีเลิศ
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น